Nghề nung gạch gốm ở làng Vĩnh Long. Ảnh: Gốm sứ Hoàng gia
Làng gốm Mang Thít trải qua hàng trăm năm lịch sử , trở thành một trong những làng nghề truyền thống và lưu giữ giá trị văn hóa độc đáo của người Việt.
Tổng quan về nghề nung gạch gốm ở Vĩnh Long
Nguồn đất sét Vĩnh Long màu mỡ đã nuôi dưỡng nghề làm gốm từ bao đời nay. Đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân nơi đây đã biến hoá những khối đất thô sơ thành sản phẩm gốm sứ tinh xảo, mang đậm bản sắc dân tộc.
Ngoài những ngôi chùa cổ kínsao ch, du khách sẽ khám phá ra một Vĩnh Long sôi động và đầy màu sắc. Lấy cầu Mỹ Thuận làm điểm khởi đầu, từ đó, du khách có thể theo dõi dòng sông Cổ Chiên để đến thăm làng nghề nung gạch gốm Vĩnh Long. Hàng trăm lò gạch xếp san sát nhau như một “mê cung” đỏ rực, tạo nên một khung cảnh vừa quen thuộc vừa lạ lẫm. Những lò gạch đỏ au trải dài bên dòng sông tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp, lung linh dưới ánh nắng mặt trời. Chắc chắn, du khách sẽ không khỏi ngạc nhiên và trầm trồ trước vẻ đẹp độc đáo của làng nghề truyền thống này.
Làng gốm Vĩnh Long Mang Thít nép bên sông Cửu Long
Dòng sông Cửu Long hùng vĩ hàng năm bồi đắp hàng triệu mét khối phù sa màu mỡ cho đồng bằng, không chỉ nuôi dưỡng những cánh đồng lúa xanh mướt, phù sa quý giá này còn lắng đọng lại, tạo những lớp đất dày, trở thành nguồn nguyên liệu vô tận cho nghề làm gốm.
Từ những tảng đất sét thô sơ, qua đôi bàn tay khéo léo của người thợ, những chiếc ấm chén, bình hoa, lọ lục bình… đã ra đời. Mỗi sản phẩm gốm đều mang một hồn cốt riêng, không chỉ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt mà còn là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của con người.
Nằm sâu trong lòng Đồng bằng sông Cửu Long, Vĩnh Long nổi tiếng với những làng nghề truyền thống, trong đó nổi bật là Mang Thít với lịch sử hàng trăm năm. Tọa lạc tại xã Nhơn Phú và Mỹ An, huyện Mang Thít, làng gốm như một “vương quốc gạch ngói” đỏ rực giữa vùng đồng bằng.
Với những lò gạch đỏ au trải dài bên dòng sông Cổ Chiên, Mang Thít không chỉ là nơi sản xuất gạch, gốm đỏ lớn và nổi tiếng nhất vùng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá nét đẹp văn hóa truyền thống.
Hành trình đến làng gốm Vĩnh Long
Hành trình để đến làng gốm Vĩnh Long bắt đầu từ quốc lộ 53. Sau khi rẽ vào đường DT 903 và DT 902, bạn sẽ dần nhìn thấy những lò gạch đỏ au nằm san sát bên bờ sông Cổ Chiên. Thời điểm lý tưởng để đến thăm làng gốm là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để tránh cái nắng gắt của miền Tây. Tại đây, bạn không chỉ được chiêm ngưỡng quy trình làm gốm truyền thống mà còn có cơ hội mua về những sản phẩm gốm độc đáo làm quà cho người thân.
Từ cầu Mỹ Thuận nơi dòng sông Tiền chia mình thành hai nhánh, du khách sẽ bắt gặp một khung cảnh độc đáo: hàng loạt lò gạch đỏ trải dài theo bờ sông Cổ Chiên và Mang Thít. Khói lam từ những lò gạch bay lên nghi ngút, hòa quyện cùng hơi nước sông tạo nên một bức tranh thủy mặc tuyệt vời.
Nghề nung gạch gốm truyền thống ở Vĩnh Long đi qua hàng trăm năm lịch sử
Men theo dòng sông Cổ Chiên, bất chợt hiện ra trước mắt du khách là những lò nung gạch sừng sững như chiếc nấm khổng lồ. Ngày ấy, hầu như nhà nào ở Mang Thít cũng có ít nhất hai đến ba lò. Khói từ các lò nung bao phủ cả một vùng trời, báo hiệu một cuộc sống ấm no của người dân.
Nghề nung gạch gốm bắt nguồn từ đầu thế kỷ XX. Trải qua nhiều thăng trầm đã trở thành một nét đặc trưng riêng biệt của vùng đất Vĩnh Long. Gạch gốm Vĩnh Long dần lan rộng sang các vùng lân cận, tạo nên một mạng lưới các lò nung rực lửa hoạt động quanh năm. Số lượng ghe thuyền chở hàng, nguyên liệu tấp nập qua lại trên các con sông Mang Thít, Cổ Chiên, kênh Thầy Cai đã minh chứng cho sự phát triển mạnh mẽ của nghề này.
Vào thời kỳ hoàng kim, Vĩnh Long từng sở hữu hơn 3000 lò nung, biến nơi đây thành trung tâm sản xuất gạch gốm sầm uất. Những năm 1980, chất lượng sản phẩm được nâng cao đáng kể nhờ kỹ thuật nung hiện đại. Từ những vật dụng sinh hoạt thường ngày như chum, vại, gạch, ngói cho đến các sản phẩm tinh xảo hơn như bát, đĩa, chén đều được người tiêu dùng đón nhận nồng nhiệt.
Những nét độc đáo chỉ có tại làng gốm Mang Thít Vĩnh Long
Làng gạch cổ này trải dài hơn 30km từ thành phố Vĩnh Long đến hai huyện Long Hồ và Mang Thít, là một “di sản đương đại” độc đáo. Nơi đây là sự giao thoa văn hóa giữa người Khmer, người Kinh và người Hoa, tạo nên những viên gạch đỏ nổi tiếng khắp cả nước.
Tuy từng là “vương quốc đỏ” với hàng nghìn lò nung, làng gạch Mang Thít hiện nay lại đối mặt với nhiều khó khăn. Do thời gian sản xuất dài, nguồn nguyên liệu hạn chế và cạnh tranh từ các phương pháp làm gạch hiện đại, số lượng lò nung đã giảm đáng kể, chỉ còn khoảng 61 cơ sở với 64 miệng lò hoạt động, bằng 1/10 so với thời kỳ đỉnh cao.
Làng gạch không chỉ nổi tiếng với viên gạch đỏ chất lượng mà còn gây ấn tượng bởi kiến trúc độc đáo của những lò nung khổng lồ, cao tới 12m. Quy trình sản xuất gạch tại đây là một quá trình kỳ công, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm của người thợ: từ việc tải và dỡ gạch, nung bằng trấu với nhiệt độ cao trong vòng 15 ngày, rồi để nguội trong 7 ngày. Sau khoảng một tháng rưỡi, lò nung sẽ cho ra khoảng 120.000 viên gạch đỏ tươi.
Bên trong những “lâu đài đỏ” ấy là một thế giới kiến trúc độc đáo. Mái vòm cao vút tạo cảm giác thoáng đãng như một khoảng trời nhỏ giữa lòng làng nghề. Mỗi lò gạch được xây dựng tỉ mỉ từ hàng nghìn viên gạch thẻ, xếp khéo léo thành hình tròn hoàn hảo.
