Ca trù được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Ảnh: VGP
Di sản văn hóa phi vật thể không chỉ là kho tàng vô giá mà còn là nguồn lực quan trọng thúc đẩy du lịch và phát triển kinh tế địa phương. Các nghệ nhân với tài năng và tâm huyết, giữ vai trò then chốt trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, đồng thời góp phần xây dựng và quảng bá bản sắc dân tộc trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
Người truyền dạy tinh hoa văn hóa nghệ thuật dân tộc cho thế hệ sau
Di sản văn hóa phi vật thể góp phần tạo nguồn lực thúc đẩy phát triển ngành du lịch, đem đến lợi ích kinh tế và quảng bá hình ảnh của địa phương, đất nước trong quá trình hội nhập và phát triển. Đồng thời, di sản văn hóa phi vật thể là nơi lưu giữ những nét văn hóa truyền thống độc đáo, đặc sắc của thế hệ trước, tạo tiền để để các thế hệ sau lưu giữ, tái tạo và phát triển.
Hà Nội không chỉ là thủ đô ngàn năm văn hiến mà còn là kho tàng vô giá của di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam với hơn 1.793 di sản đã được ghi nhận. Các nghệ nhân – những người giữ gìn, phát huy tinh hoa văn hóa dân tộc đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển những giá trị truyền thống. Với 18 Nghệ nhân Nhân dân và 113 Nghệ nhân Ưu tú, Hà Nội tự hào là nơi hội tụ của những tài năng nghệ thuật hàng đầu, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa của đất nước.
Danh hiệu Nghệ nhân dân gian do Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam trao tặng, không chỉ là một vinh danh cao quý mà còn là sự ghi nhận đối với những đóng góp to lớn của các nghệ nhân trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị tinh hoa của văn hóa dân tộc. Với những tài năng sáng tạo và tâm huyết, các nghệ nhân đã góp phần giữ gìn và truyền dạy những làn điệu dân ca, những điệu múa, những nghi lễ truyền thống, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa Việt Nam.
Trong xu thế hội nhập quốc tế, văn hóa truyền thống Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự giao thoa văn hóa khiến các yếu tố văn hóa dân gian như nghệ thuật diễn xướng, ẩm thực, trang phục… dễ bị mai một và thay thế. Tuy nhiên, các nghệ nhân dân gian chính là những người giữ lửa truyền thống, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. Họ không chỉ là những người sáng tạo mà còn là những người lưu giữ, truyền dạy và phát triển di sản văn hóa, giúp chúng ta gìn giữ bản sắc dân tộc trước sự xâm nhập của văn hóa ngoại lai.
Nghệ nhân đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa phi vật thể
Theo GS.TS. Lê Hồng Lý và ThS. Man Khánh Quỳnh thuộc Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam, nghệ nhân dân gian không chỉ là những người sáng tạo mà còn là những người thầy, những người truyền bá tinh hoa văn hóa. Họ vừa là những người trực tiếp thực hành, sáng tạo ra các tác phẩm nghệ thuật truyền thống, vừa là những người truyền dạy kiến thức, kỹ năng cho thế hệ trẻ, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Nghệ nhân dân gian là những “bảo tàng sống” của di sản văn hóa phi vật thể. Với vốn tri thức sâu rộng và kinh nghiệm thực hành phong phú, họ là những người duy nhất có thể truyền dạy một cách chân thực và sống động những tinh hoa văn hóa truyền thống. Đồng thời, là những người sáng tạo, không ngừng làm mới và phát triển di sản, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân tộc.
Nhờ sự nỗ lực không ngừng của các nghệ nhân dân gian, nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống tưởng chừng như đã mai một như múa Ải Lao, múa bài bông, hát múa cửa đình… đã được khôi phục và phát triển. Chính sự đam mê, tâm huyết của họ đã góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể không chỉ là việc giữ gìn những giá trị truyền thống mà còn là việc tạo ra những giá trị mới. Nghệ nhân, với vai trò là những người kết nối quá khứ và hiện tại, đã góp phần làm cho di sản văn hóa trở nên sống động và có sức hấp dẫn, từ đó thu hút du khách và góp phần phát triển kinh tế địa phương.
Nghệ nhân dân gian không chỉ là những người giữ gìn di sản mà còn là những nhà kinh doanh văn hóa tài ba. Bằng cách tạo ra các sản phẩm du lịch độc đáo từ chính những giá trị văn hóa truyền thống, nghệ nhân đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, tạo việc làm và nâng cao đời sống cho cộng đồng. Việc kết hợp giữa bảo tồn và phát triển đã chứng minh rằng, di sản văn hóa không chỉ là tài sản vô giá mà còn là một nguồn lực kinh tế đầy tiềm năng.
Để nâng cao vai trò của nghệ nhân dân gian, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, cộng đồng và các tổ chức xã hội. Việc hoàn thiện chính sách, tăng cường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho nghệ nhân hoạt động, đồng thời tăng cường truyền thông, giáo dục và tạo ra các sản phẩm du lịch văn hóa là những giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, giàu bản sắc.
