Bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội truyền thống

Lễ hội truyền thống là di sản văn hóa tinh thần vô giá của mỗi dân tộc, phản ánh bản sắc, lịch sử và phong tục tập quán. Việc gìn giữ và phát huy nét đẹp của lễ hội truyền thống không chỉ giúp bảo tồn giá trị văn hóa mà còn góp phần tăng cường sự gắn kết giữa các thế hệ, bảo vệ và phát triển du lịch, giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống dân tộc.

Theo thống kê từ Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), cả nước hiện có gần 8.000 lễ hội, trong đó hơn 7.000 lễ hội truyền thống. 

Lễ hội truyền thống không chỉ là những sự kiện văn hóa, mà còn là nơi lưu giữ giá trị lịch sử, tín ngưỡng, phong tục và lòng tự hào dân tộc. Mỗi lễ hội từ Tết Nguyên đán, lễ hội đền Hùng, lễ hội Chùa Hương,… đến các lễ hội của từng vùng miền, đều mang trong mình những giá trị đặc biệt, thể hiện sự tôn kính với tổ tiên, sự kính trọng đối với thiên nhiên và mong ước một cuộc sống an lành, thịnh vượng.

Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, trong thời gian qua, công tác quản lý và tổ chức lễ hội đã tuân thủ nghiêm túc các quy định của Đảng và Nhà nước. Nhiều lễ hội đã có những chuyển biến tích cực, loại bỏ mê tín dị đoan, cờ bạc và phát hành ấn phẩm trái phép. Công tác xã hội hóa cũng đóng góp quan trọng trong việc bảo tồn di tích, phong tục truyền thống và phục vụ cộng đồng.

Phần lễ được tổ chức trang trọng, linh thiêng, trong khi phần hội phong phú, hấp dẫn với những hoạt động văn hóa, thể thao, nghệ thuật truyền thống, thể hiện tinh thần hướng về nguồn cội, gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa. Những hoạt động này không chỉ giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc mà còn là dịp để cộng đồng gắn kết, chia sẻ tinh thần đoàn kết.

Bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại một số bất cập trong tổ chức lễ hội. Một số địa phương còn chi tiêu lãng phí vào những hạng mục không cần thiết như dựng cổng chào hoành tráng, trang trí cầu kỳ, tổ chức các nghi thức tốn kém không mang lại giá trị văn hóa thực sự.

Sau mỗi lễ hội, tình trạng rác thải khắp nơi vẫn là vấn đề nhức nhối. Du khách vứt rác bừa bãi, gây mất mỹ quan và ô nhiễm môi trường tại những khu vực linh thiêng. Tình trạng đốt vàng mã cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Theo thống kê từ Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm lượng giấy tiền vàng mã đốt tại các lễ hội lên đến hàng trăm tấn, gây ô nhiễm không khí và tạo ra sự lãng phí lớn.

Mặc dù Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành nhiều quy định về tổ chức lễ hội, trong đó có Bộ tiêu chí về môi trường văn hóa trong lễ hội truyền thống, nhưng hiệu quả thực thi vẫn chưa cao. Nguyên nhân chủ yếu là do chế tài xử lý chưa đủ mạnh, lực lượng thanh tra còn mỏng và công tác kiểm tra vẫn đôi khi mang tính hình thức. Để quản lý lễ hội hiệu quả hơn, cần áp dụng các biện pháp nghiêm ngặt và xử lý triệt để các hành vi vi phạm.

Lễ hội không chỉ là một hoạt động văn hóa mà còn là một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân. Tuy nhiên, để bảo vệ và phát huy giá trị truyền thống của lễ hội cần có sự chung tay của cả chính quyền và người dân. Mỗi hành động văn minh và quyết định quản lý sáng suốt sẽ góp phần đưa lễ hội trở lại với đúng giá trị thiêng liêng và vẻ đẹp truyền thống.