Một tiết mục biểu diễn xiếc của Liên đoàn xiếc Việt Nam. Ảnh: Đ.T.D
Xiếc là nghệ thuật của những khoảnh khắc thăng hoa trên sân khấu, nơi các nghệ sĩ thắp sáng niềm đam mê bằng những màn trình diễn mãn nhãn.
Song, ẩn sau ánh hào quang rực rỡ ấy là hành trình khổ luyện đầy gian nan với những vết thương, áp lực nghề nghiệp và mức thu nhập chưa tương xứng. Vượt qua muôn vàn thử thách, họ vẫn kiên trì theo đuổi đam mê, giữ ngọn lửa sáng tạo cháy bỏng trên sân khấu.
Con đường trở thành nghệ sĩ xiếc là một hành trình đầy chông gai
Nghề xiếc phía sau ánh đèn sân khấu rực rỡ là một hành trình đầy chông gai. Những nghệ sĩ xiếc phải đối mặt với cường độ luyện tập cao, nguy hiểm rình rập và tuổi nghề ngắn ngủi, chỉ kéo dài khoảng 25-30 tuổi. Tuy nhiên, họ vẫn cháy hết mình với đam mê, cống hiến hết mình cho nghệ thuật.
Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, NSND Tống Toàn Thắng chia sẻ: “Nghề xiếc là một nghề đầy hy sinh. Các nghệ sĩ phải chấp nhận những chấn thương, bệnh nghề nghiệp, với tuổi đời còn trẻ nhưng tuổi nghề lại ngắn. Thù lao biểu diễn chưa tương xứng với tài năng của họ. Ở sân khấu quốc tế, họ là những “ngôi sao”, nhưng về nước lại chỉ là những nghệ sĩ thuần tuý, sống bằng đam mê và tình yêu nghề – thứ giúp họ vượt qua khó khăn để bền bỉ với nghề”.
Tại Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, các học viên phải đối mặt với cường độ tập luyện khắc nghiệt, từ 6-8 tiếng mỗi ngày trong suốt 5-6 năm. Các bài tập đòi hỏi sự dẻo dai, mạnh mẽ và kỹ thuật cao khiến nhiều người phải bỏ cuộc giữa chừng. Thực tế cho thấy, chỉ có một số ít, chưa đến 30% học viên có thể theo đuổi nghề xiếc đến cuối cùng.
Nghề xiếc không chỉ là nghệ thuật mà còn là một thử thách đầy rủi ro. Số liệu thống kê năm 2023 của Hội Khoa học An toàn Vệ sinh Lao động Việt Nam cho thấy, tỷ lệ tai nạn nghề nghiệp của nghệ sĩ xiếc cao gấp 20 lần so với ngành công nghiệp. Từ những vết thương nhẹ như trật khớp, bong gân đến những chấn thương nghiêm trọng như gãy xương, thậm chí liệt nửa người, đều có thể xảy ra bất cứ lúc nào, trong lúc tập luyện hay biểu diễn.
Những màn biểu diễn đầy màu sắc trên sân khấu giấu kín những nỗi lo cơm áo gạo tiền của các nghệ sĩ xiếc. Với tuổi nghề ngắn ngủi và thu nhập không ổn định, họ phải vật lộn để trang trải cuộc sống, thậm chí là lo cho tương lai. Nhiều người phải làm thêm nhiều công việc khác để có thể tiếp tục theo đuổi đam mê.
Tận tâm với nghề
Nghệ sĩ Phạm Thị Hướng, thành viên Liên đoàn Xiếc Việt Nam chia sẻ niềm hạnh phúc lớn nhất của chị là khi khán giả trẻ hào hứng cổ vũ: “Những giây phút đứng trên sân khấu, nhận được sự hò reo, vỗ tay của các bạn trẻ, chúng tôi thực sự rất vinh hạnh và hạnh phúc. Điều đó cho thấy xiếc vẫn đang truyền được cảm hứng đến thế hệ mới”.
Mồ hôi lấm tấm, Phùng Duy Anh, 18 tuổi, vừa hoàn thành xuất sắc tiết mục “Vòng xoay mạo hiểm” cũng bùng cháy cảm xúc ấy trong trái tim. Niềm vui vỡ òa xen lẫn hồi hộp khi tiếng vỗ tay vang lên không ngớt. “Em chưa bao giờ nghĩ mình lại có thể làm được điều này”, Duy Anh chia sẻ, “Những tràng pháo tay của khán giả chính là động lực lớn nhất để em theo đuổi con đường nghệ thuật xiếc.
Xiếc Việt vượt qua gian nan, tỏa sáng rực rỡ
Giai đoạn 2017-2019 là khoảng thời gian đầy khó khăn đối với Rạp xiếc Trung ương. Số lượng khán giả giảm sút, đại dịch COVID-19 ập đến như một cơn ác mộng. Thế nhưng, bằng sự kiên trì và sáng tạo không ngừng, rạp xiếc đã vượt qua khó khăn và trở thành một điểm sáng trong làng giải trí Việt Nam.
Rạp Xiếc Trung ương đang tạo nên một cuộc cách mạng trong làng giải trí Việt Nam. Bằng cách kết hợp tài tình các yếu tố truyền thống và hiện đại, các nghệ sĩ đã tạo ra những tiết mục xiếc độc đáo, thu hút đông đảo khán giả. NSND Tống Toàn Thắng chia sẻ: “Chúng tôi muốn mang đến cho khán giả những trải nghiệm nghệ thuật toàn diện, vừa giải trí vừa giáo dục.”
Rạp xiếc Trung ương đang ở trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ. Với trung bình 500-800 vé bán ra mỗi buổi diễn, rạp đã trở thành điểm đến quen thuộc của nhiều người. Đặc biệt, sự lan tỏa mạnh mẽ của các video xiếc trên mạng xã hội, điển hình là trường hợp của nghệ sĩ Phùng Duy Anh với hàng triệu lượt xem đã góp phần đưa xiếc Việt đến gần hơn với công chúng.
Nghệ thuật xiếc Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ xiếc thế giới. Những thành tích đáng nể mà các nghệ sĩ Việt đạt được đã góp phần đưa tên tuổi của đất nước đến gần hơn với bạn bè quốc tế. Với sự quan tâm và đầu tư đúng mức, xiếc Việt Nam chắc chắn sẽ còn tỏa sáng hơn nữa.
