Một góc TP HCM. (Ảnh: H.Dung)
Ngày 20/4 vừa qua, hội thảo chuyên ngành với chủ đề “Kiến trúc Việt Nam 50 năm đất nước thống nhất” đã diễn ra tại TP HCM, thu hút sự quan tâm của giới chuyên gia, kiến trúc sư và các nhà quy hoạch. Tại đây, nhiều nội dung đáng chú ý về sự chuyển mình mạnh mẽ của đô thị Việt Nam trong nửa thế kỷ qua đã được đưa ra phân tích và đánh giá.
Diện mạo đô thị thay đổi ấn tượng
Phát biểu mở đầu hội thảo, GS.TS.KTS Nguyễn Quốc Thông chia sẻ: Việt Nam hiện có 916 đô thị, đạt tỷ lệ đô thị hóa 44,3% – một bước tiến vượt bậc so với năm 1990, khi cả nước chỉ có khoảng 500 đô thị và tỷ lệ đô thị hóa mới đạt hơn 22%. Cùng với sự phát triển nhanh về số lượng, nhiều đồ án quy hoạch tại các thành phố lớn như TP HCM và Hà Nội đã ghi dấu ấn thành công rõ rệt, điển hình như khu đô thị Phú Mỹ Hưng, Thủ Thiêm (TP HCM) hay Vinhomes Riverside, tuyến Nhật Tân – Nội Bài (Hà Nội).
GS Thông cũng nhận định, kiến trúc Việt Nam đương đại đang phát triển theo nhiều xu hướng song song: từ hiện đại quốc tế, kiến trúc nhiệt đới, cho tới các dòng kiến trúc mang bản sắc dân tộc và đặc biệt là kiến trúc xanh – xu hướng thiết kế hướng tới sự bền vững và thân thiện với môi trường.
Theo thống kê mới nhất, Việt Nam đã có khoảng 650 công trình đạt tiêu chí công trình xanh, trong đó khu vực phía Nam chiếm tỷ lệ lớn nhất với 50%, dẫn đầu là TP HCM (107 dự án) và Bình Dương (92 dự án). KTS Nguyễn Song Hoàn Nguyên từ Trường ĐH Kiến trúc TP HCM nhấn mạnh, kiến trúc xanh đang dần trở thành nguyên tắc cốt lõi trong thiết kế công trình dân dụng và công cộng tại các đô thị lớn.
TP HCM: Từ “vết thương chiến tranh” đến đô thị toàn cầu
Phát biểu tại hội thảo, KTS Trần Khánh Trung – Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP HCM đánh giá sự chuyển biến của TP HCM là minh chứng điển hình cho quá trình đô thị hóa nhanh và sâu sắc tại Việt Nam. Từ một thành phố với ít công trình cao tầng, TP HCM hiện sở hữu hơn 1.500 tòa nhà cao từ vài chục đến vài trăm mét, minh chứng cho sức bật mạnh mẽ về hạ tầng và quy hoạch.
KTS Phạm Văn Phước (Viện Quy hoạch xây dựng TP HCM) nhìn nhận hành trình 50 năm phát triển đô thị của thành phố là một chặng đường đầy thử thách nhưng cũng rất đỗi tự hào. Theo ông, đây không chỉ là câu chuyện về những tòa nhà, cầu đường, hay khu công nghiệp, mà còn là sự chuyển mình trong tư duy quy hoạch và kiến tạo không gian sống.
KTS Phạm Văn Phước phân chia tiến trình phát triển quy hoạch của TP HCM thành bốn giai đoạn rõ rệt, gắn liền với từng thời kỳ lịch sử và định hướng phát triển cụ thể. Giai đoạn 1975 – 1985 là thời kỳ vượt khó và đặt nền móng quy hoạch trong bối cảnh hậu chiến đầy thách thức, khi thành phố còn chịu nhiều ảnh hưởng từ chiến tranh và điều kiện kinh tế – xã hội còn nhiều hạn chế. Từ năm 1986 đến 2000, TP HCM bước vào thời kỳ mở cửa và hội nhập, ghi dấu ấn bằng việc triển khai đồ án quy hoạch tổng thể đầu tiên được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sau ngày đất nước thống nhất, xác định rõ vai trò của TP HCM là trung tâm kinh tế, khoa học và văn hóa lớn của cả nước. Giai đoạn 2001 – 2020 đánh dấu bước phát triển mạnh mẽ với hàng loạt công trình hạ tầng quy mô như đại lộ Nguyễn Văn Linh, hầm Thủ Thiêm, cầu Sài Gòn 2, Xa lộ Hà Nội… cùng với sự hình thành và phát triển mạnh mẽ của khu đô thị Thủ Thiêm – điểm nhấn mở rộng không gian đô thị trung tâm. Bước sang giai đoạn 2020 – 2025, TP HCM định hướng trở thành một “đô thị toàn cầu” hiện đại, bền vững, với dân số dự kiến đến năm 2060 có thể đạt từ 16 đến 20 triệu người. Thành phố đang đồng loạt triển khai nhiều dự án trọng điểm mang tính chiến lược như tuyến Metro số 1, đường Vành đai 3, cao tốc TP HCM – Mộc Bài, nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất…, góp phần hoàn thiện hạ tầng đô thị và nâng cao năng lực kết nối vùng.
Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn chỉ ra những tồn tại cần khắc phục: nhiều quy hoạch chưa sát với thực tế phát triển, thiếu đồng bộ, thiếu nguồn lực triển khai và còn hiện tượng quy hoạch “treo”, gây ảnh hưởng đến cuộc sống người dân.
