Biểu diễn múa và hát Then tại Lễ hội. Ảnh: T.D
Tại xã Thanh Sơn, huyện Định Quán, Đồng Nai, cứ mỗi độ xuân về vào ngày mùng 8 tháng Giêng âm lịch, người dân lại tưng bừng tổ chức Lễ hội Lồng Tồng. Đây là một lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc Tày, Nùng.
Ấp 8, xã Thanh Sơn là vùng đất yên bình, nơi sinh sống của nhiều hộ dân di cư từ các tỉnh miền núi phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn. Dù định cư tại phương Nam nhưng họ vẫn gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Trong đó, lễ hội Lồng Tồng được xem là sự kiện quan trọng, không chỉ mang ý nghĩa cầu mùa bội thu mà còn thể hiện tinh thần gắn kết cộng đồng sâu sắc.
Theo bà Hoàng Thị Huyên, Trưởng Ban công tác Mặt trận ấp đồng thời là Đội trưởng đội hát Then đàn tính ấp 8, Lồng Tồng (còn gọi là Lễ hội xuống đồng) là một nét văn hóa đặc sắc. Lễ hội thể hiện tín ngưỡng phồn thực cổ xưa của người Tày, Nùng, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Qua đó tưởng nhớ và tôn vinh Thành hoàng làng, Địa thần và những người đã có công khai khẩn đất đai, xây dựng làng xóm.
Phần lễ của Lễ hội Lồng Tồng diễn ra trang trọng với các nghi thức cúng bái. Người dân rước mâm Tồng gồm những sản vật địa phương về trung tâm khu cánh đồng lúa Bàu Kiên của ấp 8 để thể hiện lòng biết ơn với các vị thần. Thầy cả là người chủ trì buổi lễ cúng cùng với các thầy giúp việc thực hiện nghi lễ đặt mâm Tồng, tạ ơn trời đất và cầu mong sự ấm no, hạnh phúc cho mọi gia đình. Nghi lễ xuống đồng được thực hiện cuối phần lễ với mong muốn đường cày may mắn đầu năm sẽ mang lại an khang, vật thịnh, mùa màng bội thu.
Sau phần lễ trang trọng, Lễ hội Lồng Tồng tiếp tục với phần hội sôi động, nơi diễn ra nhiều hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao hấp dẫn. Các trò chơi dân gian đặc sắc như tung còn, hát Then, hát cọi, đánh yến, đánh cờ tướng, múa sạp, bịt mắt bắt vịt, đẩy gậy… thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Trò thi ném còn là một trong những hoạt động nổi bật nhất, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Tày, Nùng, thể hiện sự khéo léo và tinh thần đoàn kết của cộng đồng.
Bà Huyên chia sẻ đời sống vật chất và văn hóa của người dân xã Thanh Sơn đã có nhiều thay đổi tích cực trong những năm gần đây. Điều này đã giúp cho Lễ hội Lồng Tồng diễn ra sôi động và đa dạng hơn. Lễ hội không chỉ là dịp để người dân trong xã vui chơi, giao lưu mà còn thu hút cả người dân từ các xã lân cận, tạo nên một không khí lễ hội tưng bừng, náo nhiệt. Những hoạt động văn hóa, thể thao trong khuôn khổ lễ hội không chỉ mang đến niềm vui, sự hứng khởi cho mọi người mà còn đóng góp quan trọng vào việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Theo những người lớn tuổi ở ấp 8, xã Thanh Sơn, Lễ hội Lồng Tồng không chỉ là dịp để cầu mong cuộc sống ấm no, hạnh phúc mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng. Lễ hội mang trong mình những giá trị văn hóa đặc sắc, trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân nơi đây.
Lãnh đạo UBND huyện Định Quán khẳng định, Lễ hội Lồng Tồng là một sự kiện văn hóa quan trọng không chỉ của đồng bào Tày, Nùng mà còn của toàn huyện. Lễ hội là biểu tượng của sự đoàn kết, góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống và thu hút du khách, từ đó thúc đẩy kinh tế địa phương. Chính quyền huyện luôn tạo điều kiện tốt nhất để Lễ hội diễn ra sôi nổi, phong phú hơn mỗi năm, nhằm nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân và sự quan tâm của du khách.
